Jak wybrać filtr do aparatu?

Filtry są używane już od czasów fotografii czarno-białej i w zasadzie w tym czasie stosowało się najwięcej filtrów, będących w stanie poprawić jakość obrazu. Nieco mniej filtrów potrzebnych jest do idealnej korekcji zdjęć w kolorowej fotografii analogowej, a zdecydowanie najmniej filtrów jest stosowanych do nowoczesnych aparatów cyfrowych, których producenci w wysokiej mierze dbają o jak najwyższą jakość wykonywanych fotografii. Powodem takiej sytuacji jest to, że obraz jaki rejestrowany jest przez aparaty cyfrowe na matrycy światłoczułej może zostać poddany wielokrotnym modyfikacjom, dzięki zapisaniu w pamięci aparatu. Upraszczając sprawę, w aparacie analogowym możemy użyć filtra np. niebieskiego, aby uzyskać wyższe nasycenie tej barwy na zdjęciu, a w aparacie cyfrowym ten sam efekt uzyskamy poprzez zaznaczenie odpowiednich ustawień w Menu. W większości aparatów cyfrowych istnieje możliwość skorygowania dowolnie wybranego koloru. Równocześnie, z menu można wybrać inne programy, zmieniające samą fotografię, takie jak lekkie rozmycie zdjęcia. Trzeba jednak podkreślić, że istnieją pewne efekty, których nie można uzyskać bez zastosowania specjalistycznych filtrów. Należy do nich wygaszanie refleksów filtrem polaryzacyjnym, czy też przyciemnianie pewnych fragmentów fotografii.

Podstawową rolą, jaką mają spełniać filtry, niezależnie od rodzaju fotografii – analogowej czy cyfrowej, jest przybliżenie rejestracji widzianego obrazu do tego, jakim postrzega go człowiek. Zamiast filtrów do aparatów można by zastosować korektę zdjęć metodą obróbki komputerowej, ale zwykle zajmuje ona sporo czasu. Filtry do aparatu taki sam efekt uzyskają w ciągu kilkudziesięciu sekund. Należy jednak wiedzieć, jaki filtr nałożyć na obiektyw aparatu w konkretnych warunkach, a to już wymaga odpowiedniej wiedzy i doświadczenia w fotografowaniu. Filtry można podzielić ze względy na ich zastosowanie i wykonanie. Jednym z najczęściej wykorzystywanych filtrów, który nie może zostać zastąpiony zwyczajną obróbką cyfrową, jest filtr polaryzacyjny. Obok niego, podobne znaczenie mają filtry połówkowe i połówkowe gradientowe, filtry neutralne i filtry dyfrakcyjne. Filtr polaryzacyjny umożliwia wygaszenie odblasków od powierzchni niemetalowych i na przyciemnienie błękitu nieba. Jest on stosowany do fotografowania wszelkich przedmiotów błyszczących, które mogą prześwietlić całe zdjęcie przez swój odblask. Filtr polaryzacyjny jest płytką wykonaną ze specjalnego materiału, przepuszczającego światło tylko o jednym kierunku polaryzacji. Wykonując zdjęcie przedmiotu czy powierzchni odbijającej światło, procesor aparatu dobiera odpowiednie parametry ekspozycji, do których zalicza się przysłona czy czas otwarcia migawki. Niemniej jednak, reszta elementów zdjęcia może wyjść zbyt ciemna. Jeśli jednak przed obiektywem zostanie umieszczony filtr polaryzacyjny, który obrócimy wokół osi, to na pewno zauważymy, że przy pewnej orientacji odbicia światła zostaną mocno stłumione. Dzięki wykorzystaniu filtra polaryzacyjnego zdjęcie zostanie pozbawione zbyt jasnych refleksów i ciemnego tła. Zastosowanie tego rodzaju filtra jest wskazane przy fotografowaniu nieba z białymi obłokami, ponieważ filtr wytłumi światło odbite od obłoków i błękit nieba będzie w rezultacie bardziej nasycony na zdjęciu.

Istnieją dwa typy filtrów do aparatu typu polaryzacyjnego. Są to filtry polaryzacyjne liniowe i kołowe, przy czym dla lustrzanek cyfrowych istnieje konieczność użycia filtra polaryzacyjnego kołowego, ponieważ liniowy może doprowadzić do zakłócenia pomiaru i odległości ekspozycji. Drugim typem filtrów do aparatów jest filtr połówkowy gradientowy, jaki znajduje zastosowanie wówczas, kiedy chcemy przyciemnić połowę kadru. Wykorzystywany jest przede wszystkim przy okazji wykonywania zdjęć krajobrazu, kiedy mamy do czynienia z bardzo jasną górną częścią kadru i ciemną dolną.

Trzecim rodzajem filtrów fotograficznych są filtry neutralne, które są po prostu szklanymi bądź plastikowymi płytkami, jakie umieszczane są przed obiektywem. Ich zadaniem jest ograniczenie natężenia światła wpadającego do aparatu. W zastosowaniu znajduje się kilka typów filtrów neutralnych, ale najbardziej powszechne są filtry neutralne pełne, połówkowe i szare. Filtr neutralny pełny, jest szarym szkłem, zmniejszającym zbyt duże jak na potrzeby fotografa natężenie światła, wpadającego do aparatu. Filtr neutralny połówkowy jest szkiełkiem o średnicy odpowiadającej średnicy obiektywu, które w górnej części jest ciemniejsze. Ta część najbardziej tłumi padające światło. Filtry tego typu mają zastosowanie przy wykonywaniu zdjęć krajobrazowych, gdzie mamy bardzo jasne niebo i ciemne powierzchnie u dołu widzianego obrazu. Filtr neutralny szary jest z kolei potrzebny wówczas, kiedy zdjęcia wykonujemy przy bardzo jasnym świetle, np. w słoneczny dzień, a mimo to chcemy uzyskać małą głębię ostrości oraz długi czas otwarcia migawki, dzięki któremu nastąpi rozmycie imitujące ruch widzianego obiektu. Interesującym typem filtrów są filtry dyfrakcyjne, zwane również gwiazdkowymi. Są one w stanie nadać fotografii efekt kilkuramiennych gwiazdek wokół każdego, jaśniejszego punktu. Na filtrze jest naniesiona siatka dyfrakcyjna, nadająca ten szczególny efekt. Wyróżnić trzeba filtry 4, 6 lub 8 – gwiazdkowe. Omawiając filtry do aparatów, nie sposób nie wspomnieć o filtrach korygujących kolor, ale te mogą być dziś łatwo zastąpione obróbką komputerową. Dlatego też nie znajdują one zastosowania w fotografii cyfrowej.

W użyciu są również filtry UV, które dostępne są w bardzo szerokim zakresie cenowym. Jest to filtr blokujący promieniowanie ultrafioletowe, ale przepuszczający widzialną część widma. Warto go zastosować w górach, aby nie dopuścić do powstania nieatrakcyjnego efektu zamglenia. Posiadając dobry aparat cyfrowy warto dowiedzieć się, czy jego producent ma w swojej ofercie tuleje umożliwiające zamontowanie kolejnych filtrów. Jeśli nie, wówczas nawet kupno najlepszego filtru nie wpłynie na jakość zdjęć wykonywanych przy użyciu rzeczonego aparatu. Podstawową zasadą przy wyborze filtrów, jest kupowanie tychże akcesoriów fotograficznych w możliwie najlepszej jakości. Przeciętne filtry jedynie pogorszą, a nie poprawią finalny efekt fotografii.

Jednym z najbardziej znanych producentów filtrów do aparatów, jest firma Hoya. Posiada ona w swojej ofercie 5 klas jakości filtrów, wśród których wymienia się klasę podstawową, standard, HMC, SUPER HMC oraz najwyższą i zarazem najlepszą, profesjonalną serię PRO1. Wszystkie markowe filtry, które dostępne są na rynku, mają wiele powłok, dzięki którym możliwa jest bardzo wysoka transmisja światła oraz redukcja niepożądanych odblasków. Za najlepszą markę wśród producentów filtrów fotograficznych uznaje się B+W. W swojej ofercie produktowej filtry do aparatów posiada Hama, Cokin, Marumi, Heliopan, Hitech, Hunet i PPL.

Przepuszczalność UV w dobrym filtrze fotograficznym powinna być praktycznie zerowa, zaś przepuszczalność światła widzialnego najlepiej, aby wynosiła blisko 100%.