Jak wybrać teleskop?

Każdy teleskop składa się z dwóch podstawowych elementów optycznych, czyli z obiektywu i okularu, jeśli chodzi o teleskop soczewkowy, bądź z okularu i zwierciadła, w przypadku teleskopu zwierciadlanego. Oba te elementy łączy tubus. W zakresie teleskopów można mówić o ich parametrach optycznych, do których zalicza się średnicę zwierciadła lub obiektywu (aperturę, decydującą o zdolności rozdzielczej sprzętu oraz o zasięgu obserwacyjnym), ogniskowej (odległość pomiędzy ogniskiem układu optycznego teleskopu, a punktem głównym układu optycznego), światłosile, czyli jasności (stosunek średnicy obiektywu do ogniskowej), oraz o powiększeniu, zależnym od użytego okularu. Istnieje kilka typów teleskopów, a główny ich podział wyróżnia teleskopy soczewkowe (refraktory i lunety), teleskopy zwierciadlane (reflektory), oraz teleskopy w systemie mieszanym. W grupie teleskopów soczewkowych wymienić można najbardziej popularne achromaty, rzadziej spotykane apochromaty (zaawansowane optycznie, składające się z większej ilości soczewek), superchromaty (bardzo drogie teleskopy), semiapochoromaty (2-soczewkowe obiektywy). W grupie teleskopów zwierciadlanych, mających niższą sprawność optyczną od refraktorów, wyróżnia się teleskop Newtona (najczęściej używany przez amatorów) i teleskop Cassegraina (posiada paraboliczne zwierciadło główne i mniejsze wtórne, eliptyczne).

Teleskopy mieszane, czyli katadioptryki zwierciadlano-soczewkowe, obejmują teleskop Schmidta-Cassegraina oraz teleskop Maksutova-Cassegraina. Jednym z najważniejszych parametrów teleskopów jest powiększenie. Jest ono kluczowe w obserwacjach astronomicznych. Komfortowa obserwacja obiektów niedalekich Ziemi, czyli np. Księżyca, jest niemożliwa zbyt mocnym teleskopem. Wysoki poziom powiększenia jest odpowiedni do obserwacji planet – Marsa, Jowisza i Saturna. Dla oglądania obiektów naziemnych i bliskich Ziemi ciał niebieskich będzie optymalny niewielki refraktor (teleskop soczewkowy), posiadający średnicę obiektywu w granicach od 50 do 80 mm. Z kolei, jeśli chcemy oglądać obiekty bardziej oddalone od Ziemi, powinniśmy wybrać refraktor o średnicy obiektywu od 80 do 110 mm. Dla dalszych obserwacji potrzebny będzie nam już najmocniejszy, teleskop zwierciadlany, o średnicy zwierciadła wynoszącej minimum 110 mm. Drugim istotnym przy zakupie teleskopu parametrem, jest jasność, ponieważ obraz, który widzimy, jest w rzeczywistości promieniowaniem świetlnym. Im więcej będziemy chcieli zobaczyć, tym więcej potrzebujemy światła. Im jaśniejszy teleskop wybierzemy, tym lepiej. Jasność podawana jest jako parametr oznaczony literką „f”. Uniwersalną jego wartością jest 10. Do obserwacji bliższych obiektów – Księżyca, czy Jowisza, wystarczy teleskop o jasności powyżej 10, zaś dla dalszych obiektów parametr f powinien być mniejszy niż 10.

Wybierając teleskop musimy wiedzieć, jaki ma on wyciąg okularowy, czyli średnicę tuby, do której mocowany jest okular. Pod tym względem można wyróżnić trzy typy wyciągów okularowych - 0,965", 1,25" oraz 2". W chwili obecnej zdecydowanie najbardziej popularne są wyciągi okularowe 1,25", które pozwalają na dokupienie w przyszłości dodatkowych okularów, filtrów do obserwacji np. Słońca, czy też innych akcesoriów. Bardzo ważnym parametrem jest stabilny montaż teleskopu. Jeśli zamierzamy oglądać obiekty naziemne, czyli bliskie Ziemi ciała niebieskie, w zupełności będzie dla nas wystarczający montaż azymutalny, który ma niewielką precyzję regulacji teleskopu. Nie jest ona jednak niezbędna, ze względu na stosunkowo niewielką odległość oglądanych obiektów. Do oglądania dalszych ciał niebieskich konieczny będzie już montaż paralaktyczny, ze względu na możliwość precyzyjnego ustawienia teleskopu i użycia specjalnego silnika krokowego, który automatycznie podąża za przemieszczającym się obiektem.

Teleskopy stanowią specyficzną grupę asortymentową na rynku i są produkowane przez takie firmy jak: Astar, Bresser, Bushnell, Celestron, Fomei, Hawke, Opticam, Optisan, Sky-Watcher, Synta, Tasco, Vixen oraz William Optics. Rozpiętość cenowa tychże produktów jest znaczna. Najtańszy i najprostszy, amatorski teleskop można kupić już za nieco ponad 100 zł, zaś za najbardziej zaawansowane modele, dostosowane do oglądania oddalonych od Ziemi obiektów przyjdzie nam zapłacić aż 12 000 zł.

Najlepiej kupować teleskop w specjalistycznym sklepie, w którym wykwalifikowani sprzedawcy są w stanie udzielić klientom fachowej porady przy wyborze odpowiedniego urządzenia. Rozpoznanie wszelkich parametrów dotyczących teleskopu jest czasochłonne. Na pewno przy wyborze teleskopu należy zwrócić uwagę na jego powiększenie, stabilność montażu, jasność obiektywu, jak również na okulary, filtry i rodzaje konstrukcji. To tylko jedne z ważniejszych parametrów, różnicujących teleskopy dostępne na rynku.