Jak wybrać skrzypce?

Skrzypce są instrumentem muzycznym zaliczanym do grupy chordofonów smyczkowych. Pierwsze skrzypce zostały zbudowane już w XV wieku, ale swój doskonały kształt otrzymały dopiero w wieku XVI i XVII. Produkowano je przede wszystkim we włoskich warsztatach lutniczych, między innymi w rodzinach Amatich, A. Stradivariego i rodzinie Guarnerich. Współcześnie znane nam skrzypce wywodzą się właściwie ze skrzypiec barokowych. U schyłku XVI w. z violi da braccio, jako przedstawiciela najwyższej odmiany instrumentów smyczkowych, wykształciły się skrzypce.

Korpus rezonansowy, stanowiący najważniejszy element skrzypiec, zbudowany jest z 2 drewnianych płyt, które połączone są boczkami. We wnętrzu pudła znajduje się dusza, która przenosi drgania płyty wierzchniej na płytę spodnią. W górnej zaś płycie znajdują się otwory rezonansowe. Skrzypce składają się z 4 strun naciągniętych na struno ciąg, podstawki, gryfu i kołka. Struny nastrojone są na interwałach kwinty. Skala skrzypiec obejmuje zaś dźwięki od g do c5. Dźwięk wydobywany jest za pomocą smyczka lub poprzez szarpanie strun palcami.

Słabym skrzypcom podczas grania na ogół towarzyszą charakterystyczne szmery i tzw. przydźwięki. Jeśli spróbujemy wydobyć z nich brzmienie forte, podczas gry ciężkiej i energicznej, dźwięk załamie się i „siądzie”. Próbując grę na skrzypcach, które chcemy kupić sprawdźmy to, a unikniemy rozczarowania w późniejszym czasie.

Tak naprawdę, nie jest łatwo stwierdzić, na czym właściwie polega idealne brzmienie skrzypiec. Laikowi trudno będzie ocenić dźwięk, jaki wydobywa się z konkretnych skrzypiec. Potrzebne jest do tego celu bogate doświadczenie. Dlatego też podczas zakupu skrzypiec przyda nam się muzyk, posiadający doświadczenie w graniu na wielu instrumentach przeróżnych klas. On słuchając skrzypiec i porównując ich dźwięk na pewno dokona trafnego wyboru. Niestety, ale nawet zawodowi muzycy miewają z tym problem.

Kupując skrzypce należy skontrolować to, czy wszystkie struny brzmią tak samo. Żadna ze strun w instrumencie nie może brzmieć gorzej niż inne. Najczęściej jest tak, że w nowych skrzypcach „odstaje” jedna ze strun środkowych, na przykład struna A lub D, albo obie jednocześnie. Niemniej jednak, pod wpływem rozegrania skrzypiec możliwe jest, że poprawią one swój dźwięk. W rezultacie będą w pełni dorównywać pozostałym. Dlatego też taka sytuacja nie wyklucza zakupu skrzypiec. Zupełnie inaczej jest w przypadku, gdy odstają wszystkie górne struny, A i E, czy też dolne – D i G. Wówczas instrument najprawdopodobniej zawsze już będzie niewyrównany i nie warto się na niego decydować. Dodatkowo, skrzypce powinny być dobrze słyszalne, czyli mieć dobrą nośność. Powinniśmy słyszeć ich dźwięk nawet z najbardziej odległego kąta dużej sali. Zaskoczeniem może być to, że nośność tego instrumentu nie ma nic wspólnego z poziomem głośności, który odczuwa muzyk. W dobrych skrzypcach po zakończeniu grania struny i pudło rezonansowe wciąż będą grać, a dźwięk nadal będzie wybrzmiewał. Ważna jest selektywność skrzypiec, którą możemy zauważyć w krótkich artykulacjach, do których zalicza się: saltato, staccato i spiccato. Grając na skrzypcach powinniśmy wyraźnie czuć, że dźwięk rodzi się od razu czysty i selektywny. W gorszych instrumentach niemalże zawsze będą towarzyszyć mu szmery i tzw. przydźwięki. Kupując instrument zwróćmy uwagę na jego barwę. Dla większości skrzypków dobry będzie instrument o miękkim, ciepłym brzmieniu, gdyż wydobywanie takiego dźwięku sprawia zdecydowanie najwięcej przyjemności. Ostrzejsze skrzypce bardziej jednak wybijają się na tle orkiestry czy fortepianu, co zawsze należy sprawdzić. Ostatnią cechą skrzypiec, istotną przy ich zakupie, jest skala możliwości dynamicznych instrumentu. Ze skrzypiec powinniśmy wydobywać zarówno dźwięk piano na granicy słyszalności, jak i brzmiące, potężne forte fortissimo. Zwróćmy uwagę na to, że w słabszych skrzypcach cichym dźwiękom towarzyszą jednak szumy, a przy próbie wydobycia potężnego dźwięku, dźwięk „łamie się”.

Inną, istotną cechą przy wyborze skrzypiec, jest spełnianie przez nie wymogów ergonomii współczesnej gry skrzypcowej. Powinny mieć one m.in. prawidłowy łuk, podstawka, dobrze wyprofilowany poprzeczny przekrój chwytni, odpowiednia wysokość strun na progu, prawidłowy rozstaw strun na podstawku itp. Ważne jest przecież, aby gra na skrzypcach była dla każdego, nawet dla początkujących muzyków, wygodna i przyjemna.

Jeśli decydujemy się na zakup skrzypiec używanych, należy sprawdzić ich stan. Skrzypce wykonane są z drewna, a więc materiału organicznego, na który duży wpływ ma środowisko i warunki atmosferyczne. Należy sprawdzić, czy na powierzchni skrzypiec nie ma żadnych pęknięć, zarówno z przodu, jak i z tyłu. Jeśli takowe występują, mogą one deprecjonować wartość skrzypiec nawet o 80%. Skrzypce generalnie powinny być w dobrym stanie, aby służyć w odpowiedni sposób kolejnemu muzykowi. Drewno nie powinni być w żadnym przypadku wybrzuszone, bowiem świadczy to o tym, że używał je do gry niedoświadczony muzyk. Szyjka skrzypiec powinna być prosta i odpowiednio gruba. Powinna zapewniać wygodny chwyt dla muzyka.

Do najbardziej znanych obecnie producentów skrzypiec zalicza się takie firmy jak: Angelo, Antonio Stradivari, Antoni Debut, Burban, Carlo Giordano, Dadi, E.Mayer, Gewa, Heindrich Drechsler, Heinz F. Krause, Hoefner, Hofmann, Hofner, Leonardo, O.M. Mśnnich, Paesold, Schira, Stagg, Stentor, Strunal, Suzuki, Symfonica, Thomastik, Verona Violin, Yamaha.

Do zdecydowanie najsłynniejszych producentów skrzypiec wszechczasów należy Antonio Stradivari, który wyprodukowało około 1100 egzemplarzy unikalnych skrzypiec. Wiele z nich zachowało się po dziś dzień. Skrzypce Stradivariego są przedmiotem pożądania każdego muzyka, ale stać na nie jedynie najbogatszych. W ostatnim dziesięcioleciu na publicznych aukcjach sprzedano sześć par skrzypiec pochodzących z pracowni Stradivariego.

Warto powiedzieć co nieco o skrzypcach produkowanych przez Karla Hofnera. Firma ta założona została w 1887 roku na terenie Niemiec. Ma ona bogatą tradycję produkcji skrzypiec i uważana jest za jednego z najlepszych i najbardziej znanych producentów instrumentów smyczkowych na terenie całej Europy. Hofner produkuje skrzypce przeznaczone zarówno dla profesjonalistów, jak i dla amatorów. Wielu wybitnych muzyków rozpoczynało grę na skrzypcach właśnie od instrumentów wyprodukowanych u Hofnera. Mistrzowskie modele tego producenta są wykorzystywane w wielu orkiestrach symfonicznych i to z niemałym powodzeniem, co jednoznacznie wskazuje na ich wysoką jakość. Są one całkowicie ręczną robotą. Skrupulatna kontrola jakości instrumentów na każdym ich etapie powstawania sprawia, że są one wysoce zaawansowane. Warto zakupić skrzypce Hofnera model H8-V, które będą idealne dla początkujących skrzypków i średnio zaawansowanych muzyków, poszukujących markowych skrzypiec, wykonanych ręcznie i posiadających świetne brzmienie.

Oceniając skrzypce, które chcemy kupić, należy wziąć pod uwagę wszystkie wymienione w artykule cechy. Dzięki temu będziemy w pełni zadowoleni z dokonanego wyboru. Dla zawodowych muzyków bardzo ważna będzie artystyczna wartość instrumentu, bowiem większość z nich chce grać na skrzypcach lutniczych, które należy uznać za prawdziwe dzieła sztuki. Takie skrzypce to jednak zbędny wydatek dla amatora i ucznia, który dopiero rozpoczyna naukę gry na skrzypcach. Dla niego na pewno najlepsze będą skrzypce wyprodukowane w dobrej manufakturze – dobrze zbudowane i właściwie ustawione przez lutnika. Cena takich skrzypiec na pewno będzie niższa. Dźwięk z dobrych skrzypiec powinien wydobywać się łatwo i w zasadzie bez żadnego wysiłku.