Posiadanie prawa jazdy jest wymogiem prawnym do poruszania się po drogach jako kierowca pojazdu mechanicznego. Jedynie niektóre skutery i quady można prowadzić nie mając prawa jazdy, ale są to wyjątki od reguły. Z resztą, rząd już pracuje nad tym, aby nieletni, nie posiadający uprawnień, nie mogli jeździć samodzielnie jakimikolwiek pojazdami z silnikiem spalinowym.
Generalnie, prawo jazdy określonej kategorii jest dokumentem, który stwierdza uprawnienie do kierowania pojazdem mechanicznym. Aby uzyskać taki dokument trzeba ukończyć odpowiedni kurs na prawo jazdy i zdać egzamin w Ośrodku Szkolenia Kierowców.
Kiedy można zapisać się na kurs prawa jazdy i z jakich elementów się on składa? Czego uczy się kursant? Czy szkoła jazdy jest w stanie należycie przygotować przyszłego kierowcy do bezpiecznego poruszania się w ruchu drogowym? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w kolejnych punktach niniejszego poradnika.
W momencie zapisywania się na kurs prawa jazdy do Ośrodka Szkolenia Kierowców dana osoba musi być pełnoletnia. Najwcześniej nauka jazdy może być podjęta na 3 miesiące przed ukończeniem osiemnastego roku życia. Dotyczy to prawa jazdy kategorii: A, B, C, C1, B+C, C+E i C1 +E. Jedynie 16 lat należy mieć ukończone przy kategoriach prawa jazdy:A1, B1 i T. Prawo jazdy kategorii A1, B1 lub T dla osoby niepełnoletniej może być wydane wyłącznie za zgodą rodziców lub prawnych opiekunów. Przepisy określają, że dla uzyskania prawa jazdy kategorii D, D1, D+E i D1+E.
Prawa jazdy nie uzyska osoba, u której w wyniku badania lekarskiego stwierdzono aktywną formę uzależnienia od alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. Dodatkowo, na wydanie takiego dokumentu nie może liczyć osoba, w stosunku do której orzeczony został prawomocnym wyrokiem sądu, orzeczeniem kolegium do spraw wykroczeń lub orzeczeniem innego organu uprawnionego do orzekania w sprawach o wykroczenia w trybie dyscyplinarnym - zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych - w okresie obowiązywania tego zakazu.
Rozpoczęcie kursu powinno być poprzedzone wypełnieniem wniosku o wydanie prawa jazdy. Należy podkreślić, iż jest to podstawowy dokument, jaki wypełniamy zapisując się na kurs do konkretnego Ośrodka Szkolenia Kierowców. Dokument służy Wojewódzkiemu Ośrodkowi Ruchu Drogowego do poświadczenia wyników egzaminu. We wniosku podajemy dane osobowe, które są wykorzystywane podczas drukowania prawa jazdy. Z tego względu należy wniosek wypełnić starannie – prawidłowo i czytelnie. We wniosku należy podać stały adres zameldowania, jaki widnieje również w naszym dowodzie osobistym. Następnie, należy wnieść opłatę za kurs. Wiele ośrodków szkolenia pozwala na płatność w całości lub w ratach.
Jeszcze przed rozpoczęciem kursu kandydat na kierowcę koniecznie musi zostać przebadany przez lekarza uprawnionego do przeprowadzania tego typu badań. Badania przeprowadza się w celu stwierdzenia zdolności zdrowotnych kandydata do kierowania pojazdami. Badania lekarskie obejmują wywiad lekarski o standardowym charakterze – dotyczy on ogólnego stanu zdrowia kierowcy, badani wzroku, oraz pomiar ciśnienia krwi. Lekarz po zakończeniu badań wystawia orzeczenie stwierdzające, bądź nie, zdolność kandydata do kierowania pojazdami. W praktyce w licznych Ośrodkach Szkolenia Kierowców badania lekarskie są połączone z kursem udzielania pierwszej pomocy i mają one miejsce już na pierwszych zajęciach w ramach kursu.
Kategorie prawa jazdy:
Każde kursy na prawo jazdy, niezależnie od kategorii, składa się z dwóch części – teoretycznej i praktycznej.
Część teoretyczna kursu dla prawa jazdy kategorii A, A1, B, B1, T, trwa 30 godzin lekcyjnych, czyli po 45 minut każda, i obejmuje ona wykłady dotyczące szeroko pojętych zasad poruszania się po drodze, przepisów ruchu drogowego i nie tylko. Są one prowadzone przez instruktora wykładowcę. Bardzo często wykłady są urozmaicane projekcją filmów i ćwiczeniami. Z kolei, część teoretyczna trwa 20 godzin, w przypadku kursu na prawo jazdy kategorii C, C+E, D, D+E, C1, C1+E, D1, D1+E, B+E.
Na wykładach przekazywana jest podstawowa wiedza związana z ruchem drogowym. Wyjaśniane są pojęcia takie jak: droga, jezdnia, pasy ruchu, pobocze, droga publiczna, droga wewnętrzna, droga z pierwszeństwem i podporządkowana itd., uczestnik ruchu, szczególna ostrożność, zasada ograniczonego zaufania.
Kursant dowiaduje się wszystkiego na temat ruchu pojazdów- włączania się do ruchu, ograniczeń prędkości, zasad hamowania, wymijania, omijania, cofania, wyprzedzania, zmian kierunku jazdy lub pasa ruchu, zawracania, przecinania się kierunków ruchu, pierwszeństwa przejazdu, typów skrzyżowań, zachowania wobec innych uczestników ruchu, zatrzymania i postój, wypadków i holowania, używania świateł.
Jedne z wykładów dotyczą kontroli ruchu drogowego, wspominane są uprawnienia policjantów oraz sposoby zachowania się kierującego na wypadek kontroli drogowej. Kursant jest informowany także o użytkowaniu i wyposażeniu pojazdu, wymaganych dokumentach i obowiązkach każdego kierowcy, jak i o technikach kierowania, obsłudze pojazdu i lampkach sygnalizacyjnych. Ważną częścią kursu jest pierwsza pomoc przedlekarska, obejmująca kurs pierwszej pomocy.
Drugą część kursów na prawo jazdy stanowi praktyczne szkolenie umiejętności poruszania się pojazdem mechanicznym. Zróżnicowany jest czas trwania części praktycznej, w zależności od prawa jazdy określonej kategorii. Dla kategorii B+E część teoretyczna trwa 15 godzin, dla kategorii A, A1, C1, C1+E, D1+E, T trwa 20 godzin, dla kategorii C+E lub D+E trwa 25 godzin, dla kategorii B, B1, C, D1 trwa 30 godzin, zaś dla kategorii D praktyczne umiejętności szkoli się przez 60 godzin.
Zajęcia praktyczne obejmują zaprezentowanie zasad i technik prowadzenia określonego typu pojazdu mechanicznego. Kursant musi opanować mechanizm kierowania pojazdem zarówno po drogach, jak i poszczególnych manewrów parkowania czy też ruszania pod górkę. Przebieg kursu nie jest zależny jedynie od instruktora. Jest też związany jest wytycznymi Ministerstwa Infrastruktury. Kurs praktyczny obejmuje zajęcia przeprowadzane zarówno na specjalnie wyposażonym placu manewrowym, jak i w ruchu drogowym.
Część praktyczna kursu na prawo jazdy może, ale nie musi rozpocząć się po przeprowadzaniu zajęć teoretycznych. Na ogółu obydwa szkolenia odbywają się zupełnie niezależnie względem siebie. Muszą one uwzględniać jazdę poza obszarem zabudowanym lub na drogach o dopuszczalnej prędkości poruszania się powyżej 70 km/h. Zajęcia powinny również uwzględniać co najmniej 2 godziny jazdy w ruchu drogowym w okresie od zmierzchu do świtu dla wszystkich kategorii prawa jazdy.
Ilość godzin teoretycznego, jak i praktycznego kursu na prawo jazdy może ulec zmianie, jeśli kursant szkoli się w zakresie więcej niż jednej kategorii lub posiada już prawo jazdy. Szkolenie kończy się egzaminem wewnętrznym.
Po pozytywnym zakończeniu kursu otrzymuje się "Zaświadczenie o ukończeniu kursu", które jest jednym z dokumentów wymaganych przy ubieganiu się o prawo jazdy w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego.