Jak wybrać płytę główną?

Płyty główne można podzielić na kilka rodzajów, wśród których wyróżnić należy płyty do komputerów biurowych, płyty dla miłośników gier komputerowych i płyty dla grafików. Dobór płyty jest ściśle związany z wyborem samego procesora komputerowego. Trzeba powiedzieć, że najbardziej powszechne dziś procesory – AMD/ATI i Intel nie działają na tych samych układach, dlatego też wybór płyty głównej powinien być poprzedzony wyborem procesora jednego ze wspominanych już producentów.

Przy wyborze płyty głównej najważniejsze jest to, do jakich celów będzie używany komputer. Jeśli mamy zamiar wykorzystywać go do zastosowań biurowych, czy surfowania po Internecie, można kupić płytę główną ze zintegrowaną kartą graficzną. Nie będzie ona jednak wystarczająca dla graczy komputerowych, czy też do obróbki materiałów graficznych. Do takich celów potrzebna jest większa wydajność i stabilność płyty głównej.

Nie bez znaczenia przy wyborze karty graficznej są złącza – ich typ i ilość. Na rynku znajdują się płyty główne wyposażone w dwa lub więcej gniazd dla kart graficznych, które pozwalają na zainstalowanie dodatkowych układów i zwiększenie wydajności w aplikacjach typu 3D. Dla entuzjastów tzw. „podkręcania” komputera, czyli zwiększania jego wydajności, adresowane są płyty główne o wysokiej stabilności, posiadające odpowiednie oprogramowanie oraz systemy odpowiedzialne za bezpieczeństwo. Są one zbudowane na ogół z bardziej żywotnych układów. Do zdecydowanie najważniejszych parametrów płyt głównych należą: obsługiwanie CPU, czyli typ gniazda dla procesora, chipset, mostek południowy, typ obsługiwanej pamięci, liczba i typ złączy, BIOS, rozmiar oraz dodatki i inne detale.

Obsługiwane CPU, czyli typ gniazda dla procesora decyduje o tym, jaki procesor będzie można zainstalować dla płyty głównej. Jest to podstawowy parametr, na jaki trzeba zwrócić uwagę przy wyborze płyty. Gniazda różnią się budową i ilością styków, ale w chwili obecnej najbardziej popularne są gniazda AM2 i AM2+ dla platformy AMD/ATI oraz LGA 775 dla Intela. Wybór odpowiedniego gniazda zadecyduje w dłuższej perspektywie czasu o możliwościach rozbudowy procesora.

Kolejnym parametrem płyty głównej jest chipset, czyli mostek północny. Jest on określany jako serce płyty głównej, bowiem odpowiada za jej działanie i komunikację z kluczowymi podzespołami, czyli z kartą graficzną, procesorem i pamięcią RAM, a także z mostkiem południowy. Chipsety mogą różnić się między sobą, ale przewodzą im te produkowane przez AMD, Intel, czy Nvidia. Każdy model chipsetu może obsługiwać inne technologie i ma kolosalny wprost wpływ na wydajność samej płyty. Od wyboru mostka północnego zależy maksymalna częstotliwość szyny danych, częstotliwość pracy modułów RAM i ich rodzaj – DDR1 i DDR2. Zwykle im nowszy będzie chipset, tym lepiej. Mostek południowy jest odpowiedzialny za komunikację z kartami rozszerzeń i obsługuje on zintegrowane karty – sieciową, graficzną i dźwiękową. Jednocześnie, kontroluje również nośniki danych oraz pozostałe złącza i interfejsy. Każda nowoczesna płyta główna powinna mieć zintegrowaną kartę sieciową oraz układ audio.

Kolejnym parametrem płyty głównej jest typ obsługiwanej pamięci. Jeszcze do niedawna na tym polu przeważały moduły typu DDR, ale obecnie dostępne są płyty obsługujące nowszą pamięć DDR2. Wybierając płytę należy zwrócić uwagę na to, aby potrafiła ona obsłużyć wyższe częstotliwości pracy pamięci. Do najczęściej spotykanych częstotliwości zalicza się 533, 667 i 800 Mhz. Istnieją płyty obsługujące nawet wyższe częstotliwości, przekraczające 1000 Mhz. Dla użytkowników, którym zależy na wyższej wydajności płyty zaleca się kupno urządzenia obsługującego tryb pamięci Dual Chanel, czyli technologię dwukanałową. Pozwala ona na bardziej efektywne wykorzystanie pamięci. Kupując płytę główną trzeba przyjrzeć się również ilości i typom jej złącz. Każda karta powinna posiadać co najmniej kilka złączy USB 2.0 , złącza PCI i PCI-E x1, dla kart rozszerzeń, oraz przynajmniej jedno szybkie złącze PCI-E x16 najlepiej w wersji 2.0 dla karty graficznej. W wielu przypadkach istotna stanie się liczba gniazd SATA I lub SATA II do podłączania nośników danych i dysków twardych. Jeśli płyta główna ma być przeznaczona do komputera multimedialnego, wówczas istnieje konieczność, aby obsługiwała ona interfejs IRDA (podczerwień) oraz Fire Wire, służący do podłączania kamer cyfrowych i aparatów. Kupują płytę warto zwrócić uwagę na rozmieszczenie wszystkich wymienionych złączy, które powinno być na tyle ergonomiczne, abyśmy mogli skorzystać z nich bez większego problemu.

Podstawowy system wejścia-wyjścia, określany jako BIOS (Basic Input/Output System) to zestaw procedur pośredniczących w komunikacji systemu operacyjnego ze sprzętem. Wybierając płytę, należy sprawdzić funkcje oferowane przez BIOS. Powinien on pozwalać na monitorowanie temperatury podzespołów, mieć odpowiednie zabezpieczenia na hasło oraz pozwalać na „podkręcenie” płyty głównej.

Rozmiar płyty głównej nie ma co prawda wpływu na jej wydajność, ale na pewno ma wielkie znaczenie jeśli chodzi o ergonomię. Małe płyty mini-ATX oraz większe Midi-ATX są najczęściej spotykane. Decydując się na konkretną płytę główną trzeba zwrócić uwagę na oprogramowanie, jakie dostarcza producent wraz z urządzeniem. Poza sterownikami w droższych modelach kart znajdziemy równocześnie specjalistyczne, zaawansowane oprogramowanie służące do podkręcania sprzętu, czy też do modyfikowania parametrów pracy całego komputera. Bardzo często kupując płytę główną mamy możliwość otrzymania przydatnych aplikacji, które nie są może z nią bezpośrednio związane. Do programów tych zalicza się aplikacje do odtwarzania filmów DVD, albo na przykład gry. Warto dowiedzieć się przed zakupem karty, jakie okablowanie będzie z nią dołączone. Absolutnym minimum w tym zakresie są przewody do dysków twardych i stacji CD/DVD oraz kompletny zestaw śrubek i wkrętek, które służą do instalacji płyty w obudowie komputera. Droższe modele płyt mogą posiadać wyświetlacze LCD, z których będzie można odczytywać dane diagnostyczne z pracy komputera.