Oprogramowanie, zwane z języka angielskiego „software” jest definiowane jako kompletny zestaw informacji, które mają postać instrukcji, zaimplementowanych interfejsów i zintegrowanych danych, przeznaczonych dla komputerów, dla realizacji ściśle określonych celów. Przede wszystkim, zadaniem jakie musi spełnić oprogramowanie komputera, jest przetwarzanie danych w określonym przez twórcę programu zakresie. Oprogramowanie bardzo często jest utożsamiane z programem komputerowym bądź aplikacją, choć powinno się je stosować dla określenia większych programów i ich zbiorów. Warto zaznaczyć, ze oprogramowanie jest przejawem twórczości programistów i jako takie chronione jest prawem autorskim. Można z niego korzystać na warunkach określanych w licencji.
Istnieje kilka rodzajów oprogramowania, które wyróżnia się biorąc pod uwagę jego przeznaczenie. I tak, możemy mówić o oprogramowaniu systemowym, które realizuje funkcje niezbędne do prawidłowego działania systemu komputerowego; oprogramowaniu do tworzenia programów komputerowych, o bibliotekach programistycznych, oprogramowaniu użytkowym, z którym bezpośrednio styka się każdy użytkownik wykorzystując do pracy, nauki, czy zabawy komputer. Oprogramowanie można dodatkowo podzielić na komercyjne, w przypadku którego konieczne jest opłacenie licencji do korzystania z programu; oraz oprogramowanie open source, dla których nie trzeba kupować licencji.
Dobór oprogramowania komputerowego powinniśmy rozpocząć od wybrania systemu operacyjnego, bez którego komputer nie będzie mógł być normalnie wykorzystywany. W skład systemu operacyjnego wchodzi m.in. oprogramowanie serwerowe oraz każda aplikacja, z której użytkownik będzie w przyszłości korzystać. System operacyjny, czyli standardowe oprogramowanie, w chwili obecnej sprowadza się aktualnie do wyboru jednej z wersji systemu Windows, na licencji Microsoft. Najczęściej wykorzystywane są systemy operacyjne Windows XP, Windows Vista i najnowsze oprogramowanie – Windows 7. Należy pamiętać, że im wyższy model oprogramowania systemowego, tym więcej będzie potrzebował on pamięci operacyjnej RAM do poprawnego funkcjonowania i nie powodowania zawieszeń innych programów komputerowych. Do wyboru w zakresie systemu Windows mamy dwie wersje – Home oraz Professional. Jak łatwo można się domyślić, wersja Home przeznaczona jest do zastosowań domowych, a wersja Professional dostosowana jest do bardziej zaawansowanych użytkowników. Konkurencją dla płatnych systemów Windows są takie systemy operacyjne jak Linux, niemniej jednak są one o wiele trudniejsze w obsłudze. Osoby wybierające Linuxa na swój system operacyjny są zaznajomione z funkcjonowaniem komputera i wiedzą, w jaki sposób obsłużyć go przy braku przyjaznego interfejsu Windowsa. Warto dodać, że system Linux jest bezpłatny. Oprogramowanie użytkowe powinniśmy wybierać wedle własnych potrzeb i uznania, zalicza się do niego: edytory tekstu, gry komputerowe, firmware (oprogramowanie firmowe), DTP (oprogramowanie graficzne), oprogramowanie pośredniczące, programy antywirusowe i zabezpieczające, systemy zarządzania bazami danych itd. Do oprogramowania użytkowego zalicza się również oprogramowanie biurowe, czyli np. pakiet Office. Jeśli jest on oznaczony symbolem OEM, oznacza to, że jest przypisany i przeinstalowany do konkretnego komputera. Symbol BOX natomiast jest wersją pudełkową oprogramowanie, które możemy zainstalować do wybranego przez siebie komputera. Zwykle wersja BOX jest przystosowana do trzech stanowisk roboczych.
W warunkach firmowych niezbędne jest szersze oprogramowanie komputerowe, niż w domu. Oprogramowanie dostarczane jest często z komputerem, ale bywa, że samodzielnie musimy zadbać o to, aby zakupić wszystkie potrzebne nam na gruncie działalności gospodarczej, programy. Na gruncie firmy na pewno są niezbędne wspominane już edytory tekstu, pozwalające na tworzenie dokumentów, zestawień, prezentacji i baz danych. Przykładem takich edytorów są programy Microsoft Office, Open Office (bezpłatne oprogramowanie biurowe), czy też Google Docs, dostępny bezpłatnie, ale wyłącznie w trybie online. W nowoczesnych przedsiębiorstwach komputery muszą być koniecznie wyposażone w pocztę elektroniczną, która umożliwia wysyłanie i odbieranie wiadomości e-mail oraz zarządzanie nimi. Przykładem oprogramowania dla poczty elektronicznej jest Outlook firmy Microsoft, Mozilla Thunderbird, czy też Google Mail.
Również bardzo ważne jest oprogramowanie pozwalające na surfowanie po Internecie. Mowa tu o przeglądarka internetowych, umożliwiających przeglądanie stron www i zarządzanie wszelkimi działaniami podejmowanymi w trybie online. Przykładowe przeglądarki to Internet Explorer, Opera, Safari, Google Chrome, czy też Mozilla Firefox, który jest przeglądarką bezpłatną. Ważnym oprogramowaniem są aplikacje pozwalające na tworzenie i edytowanie grafiki. Umożliwiają one tworzenie elementów graficznych i ich podgląd. Przykładowe programy to: Adobe PhotoShop (komercyjny), GIMP (darmowy, open source) i SUMO Paint (darmowy, online). Istnieje o wiele więcej programów, które mogą przydać się zarówno w domu, jak i w firmie, ale są one już o wiele bardziej ukierunkowane pod względem swojej funkcjonalności. Mowa tu o systemach sprzedaży, zarządzania klientami, czy o programach księgowych.
Licencja daje swojemu posiadaczowi prawo do korzystania z danego oprogramowania. Kopiowanie komercyjnych programów bez wniesienia opłaty licencyjnej jest nielegalne i podlega karze określonej w przepisach polskiego prawa. Każda licencja może ograniczać liczbę komputerów, na których można zainstalować program. Wyznacza ona również warunki wykorzystywania programu.
Tak, ale legalne programy komputerowe, na licencji tzw. open source. Ściąganie innych programów z Internetu i wpisywanie do nich kodów dostępu jest nielegalne i pociąga za sobą odpowiedzialność karną.