Odkurzacze można podzielić na wiele rodzajów, biorąc pod uwagę przeróżne kryteria. Standardowo jednak wyróżnia się odkurzacze workowe, bezworkowe, czyli cyklonowe oraz odkurzacze wielofunkcyjne (wet&dry). Jest to podział w oparciu o system odkurzania. Można jeszcze określić typy odkurzaczy ze względu na ich mobilność (centralne i przenośne), miejsce pracy (domowe, ogrodowe, przemysłowe, samochodowe) oraz sposób pracy (ręczne i automatyczne). Odkurzacze workowe są chyba najbardziej powszechne, dlatego nazywa się je tradycyjnymi. Są najtańsze i zdecydowanie najprostsze w obsłudze. Posiadają wymienny worek na zanieczyszczenia. Może być on papierowy lub tekstylny, który można używać wielokrotnie i prać. Zaletą odkurzaczy workowych jest na pewno korzystna cena i brak dodatkowej pracy przy eksploatacji urządzenia. Niemniej jednak, odkurzacze te mają swoje wady, bowiem worki jednorazowe trzeba wymieniać, albo czyścić worki tekstylne. Wymiana wiąże się z dodatkowymi kosztami. Siła ssąca odkurzacza workowego spada wraz z zapełnianiem worka. Nie jest on też w stanie w sposób odpowiedni pochłonąć pyłów, roztoczy i innych alergenów.
Odkurzacze bezworkowe posiadają plastikowy pojemnik na zanieczyszczenia. Należy go regularnie opróżniać i myć. Działanie odkurzaczy bezworkowych opiera się na systemie cyklonu, który powoduje odwirowanie kurzu i brudu z obiegu powietrza i osadzanie go na dnie zbiornika. Zaletą posiadania odkurzacza bezworkowego jest brak konieczności wymiany worków, ale za to musimy myć pojemnik i czyścić filtry przy każdym jego użyciu. Pochłania on pyły roztocza i alergeny, pozostawiają czyste powietrze. Niestety, takie odkurzacze są dosyć drogie. Trzecim typem odkurzaczy są urządzenia wielofunkcyjne, które zarówno odkurzają na sucho, jak i na mokro. Brud i kurz podczas odkurzania opadają na dno zbiornika z wodą. Odkurzacze wielofunkcyjne mogą posiadać opcje prania dywanów, mycia okien, a także zbierania płynów. Są to wówczas odkurzacze piorące. Zaletą tego rodzaju odkurzaczy jest możliwość kompleksowego sprzątania, pochłaniania pyłów, alergenów i roztoczy oraz możliwość wyboru systemu odkurzania. Wadą jest niewątpliwie wysoka cena zakupu, duże gabaryty oraz konieczność zmywania filtra po każdym odkurzaniu.
Istnieją również nietypowe odkurzacze, do których zalicza się odkurzacze akumulatorowe, kolumnowe i ręczne, parowe, automatyczne i centralne. Odkurzacze akumulatorowe są niewielkie i poręczne, zwykle stosuje się je w samochodach. Odkurzacz kolumnowy i ręczny w jednym, pozwala na sprzątanie większych powierzchni bez podłączania sprzętu do gniazdka. Odkurzacz parowy wykorzystuje technologie gorącej pary wodnej i pozwala jednocześnie na dezynfekcję i czyszczenie różnych powierzchni. Takie odkurzacze usuwają zaschnięty brud oraz oczyszczają powietrze z bakterii, alergenów i pleśni. Niestety, są one dosyć drogie. Kosztują około 2000 zł. Odkurzacze automatyczne są to inteligentne roboty, które odkurzają konkretne pomieszczenia. Dzięki wysyłaniu ultradźwięków potrafią omijać przeszkody. Odkurzacze centralne to kompletne systemy składające się z jednostki centralnej, sieci rur oraz gniazdek wyjściowych. Wybór odkurzacza powinien opierać się na weryfikacji jego parametrów, do których zalicza się moc, poziom hałasu i rodzaj filtra. Nie bez znaczenia przy zakupie pozostaje wyposażenie dodatkowe dołączane do samego urządzenia. Odkurzacze mogą być charakteryzowane poprzez moc silnika, moc ssania i swoją własną moc. Moc silnika może wynosić standardowo od 1200 W do 2500 W i jest wielkością stałą. Moc ssania wynosi od 200 W do 500 W i jest ona zmienna. Z kolei obie moce, składają się razem na właściwą moc odkurzacza. W specyfikacjach odkurzaczy zwykle jest mowa przede wszystkim o mocy odkurzacza, nie jest to do końca miarodajny parametr. Do odkurzania mieszkań, w których znajdują się dywany, minimalna moc odkurzacza powinna wynosić około 1600 W. Jeśli mamy puszyste dywany o dużej gęstości, najlepsze będą odkurzacze o mocy silnika nawet do 2500 W. Moc ssania jest ściśle zależna od mocy silnika, tak więc im będzie ona większa, tym mocniej będzie ssał odkurzacz. Najniższa wynosi około 9 W a największa 500 W. Do przeciętnego sprzątania wystarczają odkurzacze o mocy ssącej 300-350 W.
Poziom hałasu to kolejny ważny parametr w odkurzaczach. Standardowo odkurzacze emitują dźwięk o natężeniu od 78-80 dB. Warto powiedzieć, że dźwięki powyżej 65 dB mogą być szkodliwe dla słuchu. Dlatego najlepiej, aby odkurzacz nie wytwarzał dźwięku powyżej tej właśnie wartości. Istnieje prosta zależność – im mniejsza moc silnika, tym mniejszy hałas. Rodzaj filtra to równie istotna cecha odkurzacza. Filtry można podzielić na wlotowe, znajdujące się przed pojemnikiem i chroniące silnik, oraz wylotowe, umieszczone za pojemnikiem lub workiem, oczyszczające powietrze. Mogą być one wykonane z tkaniny lub papieru, wyróżnić można także separatory odśrodkowe, zwane cyklonem, filtry wodne i antyalergiczne. Najprostsze są filtry tkaninowe, a najbardziej zaawansowane – antyalergiczne. Filtr dobierać należy na podstawie warunków, w jakich odkurzacz ma docelowo pracować. Trzeba pamiętać także o regularnej wymianie filtrów, co pociąga za sobą dodatkowe koszty, wynoszące nawet kilkaset złotych. Wybierając konkretny odkurzacz musimy zwrócić uwagę na szereg aspektów, które mogą zaważyć na tym, czy rzeczywiście będziemy zadowoleni z jego pracy. Po pierwsze, ważna jest wielkość i waga urządzenia, które świadczą o mobilności odkurzacza. Należy zwrócić uwagę na pojemność worka lub pojemnika, która określa maksymalną ilość zanieczyszczeń, jaka się w nich zmieści. Im mniejsza pojemność, tym częściej będziemy wymieniać worki lub czyścić pojemnik odkurzacza. Zwykle, odkurzacze mają pojemność worków mieszczącą się w granicy 2,5 l do 6 l, ale standardem jest około 3,5 l worek. Wystarczy on spokojnie na miesiąc sprzątania. Kolejnym parametrem ważnym przy zakupie jest typ rury do odkurzania. Najlepsza będzie rura teleskopowa, pozwalająca na regulację wysokości. Rura może być wykonana z plastiku lub metalu, ale ta druga będzie oczywiście cięższa. W uchwycie rury może dodatkowo znajdować się pojemnik na różne akcesoria. Dla wielu osób znaczenie ma długość przewodu, która wynosi od 6 do 12 m. Optymalną długością dla normalnego mieszkania jest 8 metrów przewodu. Długość rury i kabla łącznie składają się na zasięg pracy odkurzacza, która zwykle wynosi 12-13 metrów. Największy zasięg mają odkurzacze centralne i akumulatorowe, nie posiadające kabli. Mając długi przewód w odkurzaczu powinniśmy zwrócić uwagę na sposób jego zwijania. Najlepiej, aby odbywało się to automatycznie, lub za pomocą przycisku. Nowoczesne odkurzacze posiadają specjalne czujniki zapełnienia worka, lub informujące o konieczności wymiany filtra. Jest to użyteczna funkcjonalność.
Na wyposażeniu dodatkowym odkurzacza może znaleźć się zestaw szczotek, do których zalicza się ssawka do parkietu, do tapicerki, do szczelin, elektroszczotka przeznaczona do dywanów, ssawka do twardych powierzchni, turboszczotka, szczotka do framug, przystawka do prania dywanów oraz lampa ultrafioletowa. Absolutnym standardem jest szczotka pozwalająca na dopasowanie się do typu sprzątanej powierzchni – parkietu lub płytek i dywanu. Jest to ssawko-szczotka uniwersalna.
Eksperci wyraźnie skłaniają się do wyboru odkurzaczy workowych marki Bosch, Philips i Zanussi. Ceny tych odkurzaczy mieszczą się w granicach od 100 do 1400 zł. Można więc wybrać model na każdą kieszeń. Renomowanymi producentami odkurzaczy są też Black&Decker, Dyson i Vax, którzy produkują przede wszystkim odkurzacze bezworkowe, w cenie od 250 do 2000 zł. Wśród polecanych producentów odkurzaczy wielofunkcyjnych wymienia się firmę Kärcher, Philips, Zelmer. Ceny tych odkurzaczy wahają się od 600 do 2000 zł. Warte polecenia są takie odkurzacze jak: odkurzacz workowy marki LG, model V-CR573ST, odkurzacz cyklonowy Bosch BX11600 oraz odkurzacz wielofunkcyjny Zelmer Duo Plus 819.0SP.
Im większa będzie owa powierzchnia, tym moc odkurzacza powinna być większa. Jeśli zamierzamy odkurzać dwupoziomowe mieszkanie lub dom, powinniśmy uwzględnić wagę odkurzacza – wielofunkcyjne sprzęty będą na pewno cięższe od odkurzaczy centralnych.
Wykładziny, dywany, parkiety, kafelki czy panele wymagają innej mocy silnika i mocy ssania. Najmniejsza moc, wynosząca około 1200 W nadaje się np. do sprzątania paneli, podłóg drewnianych i terakoty. Z kolei odkurzacz o mocy 2300-2500 W idealnie sprawdzi się do sprzątania puszystych i gęstych dywanów.
Najlepsze będą w tym przypadku odkurzacze cyklonowe lub wielofunkcyjne. Ważne jest, aby miały one dobre filtry.
Każdy odkurzacz dostępny na rynku ma swoje wady i zalety, ale wybierając konkretny jego model trzeba zastanowić się, jakie cechy tego urządzenia są dla nas najważniejsze. To powinno pomóc w dokonaniu trafnego wyboru.